نمونه ای از یک روایت تاریخی بی سند

یکی از مهمترین منابع اسلامی در کنار قرآن کریم، مجموعه روایاتی است که از پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) بعد از او صادر شده است. اما هر روایتی معتبر نخواهد بود. بلکه در روایت، مسئله داشتن سلسله سند، نقش بسزایی را ایفا می‌کند. اینکه فلان روایت را چه کسانی از امام معصوم(ع) نقل کرده اند، آیا افراد ثقه و مورد اعتمادی بوده اند یا خیر!

علم رجال، عهده دار معرفی افراد سلسله سند روایات است. علمای گرانقدر و مورداعتمادی در کتب خود که به «رجال» یا «فهرست» معروف شده‌اند به معرفی شخصیت افراد سلسله سند روایات از حیث درجه اعتماد آنان پرداخته‌اند. حدیث شناسان با بررسی افراد سلسله سند، میزان اعتبار احادیث را تشخیص می دهند.

برای نمونه:

مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ(صاحب کتاب کافی) عَنْعَلِیٍّ بن ابراهیم عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ سَأَلْتُهُ....

 مثلا در سند این روایت، محمد بن یعقوب کلینی حدیث خود را با پنج واسطه به امام باقر(ع) می رساند و از او نقل حدیث می‌کند. محدّث با بررسی وثاقت این پنج تن، درجه اعتبار حدیث را مشخص می‌کند. لذا نکته مهم در احادیث داشتن سند است و حدیث بی سند هیچ گونه اعتباری نخواهد داشت. و این امر فضل و برتری روایات و احادیث اسلامی نسبت به گزارشات تاریخی است. در تاریخ، کسی نمی‌پرسد، فلان جریان یا حادثه را چه کسی یا کسانی نقل کرده اند، بلکه به قول مورّخ اکتفا می‌شود.

در مجموعه روایات اسلامی، برخی جاعلان به دلیل اغراض مختلف، به شیطنت‌هایی دست زده و احادیث  یا داستان‌هایی را از ناحیه خود برساخته اند که هیچ گونه سند و اعتباری ندارند. این قبیل روایات را در بهترین صورت می‌توان تنها به عنوان گزارش تاریخی یاد کرد نه حدیث و روایت معتبر.

به روایت زیر دقت کنید:

چرا برای اموات حمد میخوانیم؟

قیصر روم برای یکی از خلفای بنی عباس ، در ضمن نامه ای نوشت: ما در کتاب انجیل دیده ایم که هرکس از روی حقیقت، سوره ای بخواند که خالی از هفت حرف باشد، خداوند جسدش را بر آتش دوزخ حرام میکند ، و آن هفت حرف عبارتند از:  « ث ، ج ، خ ، ز ، ش ، ظ ، ف »

ما هر چه بررسی کردیم ، چنین سوره ای را در کتاب های تورات و زبور و انجیل نیافتیم ، آیا شما در کتاب آسمانی خود ، چنین سوره ای را دیده اید؟